θλίβω

(ΑΜ θλίβω)

1. πιέζω κάτι δυνατά ώστε να ελαττωθεί ο όγκος του, συμπιέζω, σφίγγω, ζουλώ, ζουλίζω

2. στενοχωρώ, προξενώ λύπη, προκαλώ ψυχική πίεση, στενοχώρια («μέ θλίβει η στάση του»)

3. (μέσ. και παθ.) θλίβομαι

λυπάμαι, αισθάνομαι θλίψη, βαριοθυμώ, βαρυκαρδίζω

νεοελλ.

1. εξαναγκάζω

2. πιέζω κάτι έτσι ώστε να βγει ο χυμός ή το περιεχόμενο του, στείβω, ξεζουμίζω

3. (η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) τεθλιμμένος, -η, -ο

αυτός που βαρυπενθεί

μσν.

(η μτχ. παθ. παρακμ. ως επίθ.) θλιμμένος και τεθλιμμένος, -η, -ον

α) θλιβερός, αυτός που προκαλεί θλίψη

β) δυστυχισμένος, ταλαίπωρος, ταλαιπωρημένος γ) καταθλιπτικός

μσν.-αρχ.

(για πρόσ. ή ζώο φορτωμένο) πιέζομαι, συνθλίβομαι, τσακίζομαι από το βάρος

αρχ.

1. πιέζω, στενοχωρώ, ενοχλώ

2. περιορίζω κάποιον ή κάτι καταπιέζοντας ή σπρώχνοντας, αφανίζω

3. μέσ. θλίβομαι

(για επαίτη) προστρίβω, τρίβομαι κάπου («πολλῇς φλιῇσι παραστάς θλίψεται ὤμους» — θα προστρίψει τους ώμους του σε παραστάτες πολλών θυρών, Ομ. Οδ.)

4. μέσ. υφίσταμαι δεινά, βάσανα

5. μτφ. (η παθ. μτχ. ενεστ. και παρακμ.) θλιβόμενος, -η, -ον και τεθλιμμένος, -η, -ον) στενός, στενόχωρος (α. «θλιβομένα καλύβα» — στενή καλύβα, Θεόκρ.

β. «τεθλιμμένη οδός» — στενός δρόμος, ΚΔ)

6. φρ. «θλίβω χείλη» — φιλώ ζωηρά στο στόμα.

[ΕΤΥΜΟΛ. Πιθ. προήλθε από συμφυρμό τών θλω και φλίβω, που έχουν την ίδια σημασία. Το ρ. θλίβω, συνώνυμο τού πιέζω, αρχικά είχε αυτή τη σημασία (πρβλ. συνθλίβω), ενώ αργότερα στην Καινή Διαθήκη χρησιμοποιήθηκε μεταφορικά θλίβομαι «υφίσταμαι δεινά», θλίψεις «δεινά», για να καταλήξει σήμερα στη σημ. «προξενώ λύπη, στενοχωρώ»

ΠΑΡ. θλίψη (-ις), θλιβή, θλιβίας, θλιβώδης, θλιμμός

μσν.- νεοελλ.

θλιμμένος

νεοελλ.

θλιβός.

ΣΥΝΘ. (Β' συνθετικό) εκθλίβω, καταθλίβω, συνθλίβω

αρχ.

αναθλίβω, αντεκθλίβω, αντιθλίβω, αποθλίβω, διαθλίβω, εισθλίβω, εναποθλίβω, ενθλίβω, εξαναθλίβω, επιθλίβω, παραθλίβω, παραναθλίβω, παρεκθλίβω, περιθλίβω, προαναθλίβω, προσαποθλίβω, προσεκθλίβω, προσεπεκθλίβω, προσεπιθλίβω, προσθλίβω, συναποθλίβω, συνεκθλίβω, συνεπιθλίβω, υπαναθλίβω, υποθλίβω].